[HISTORIA] Kongres Wiedeński i Wielka Emigracja

Powstanie Listopadowe i Wielka Emigracja

25.09.1815-09.06.1815- Kongres Wiedeński

26.09.1815- powstaje Święte Przymierze

1817- powstaje Związek Przyjaciół

1817- powstaje Towarzystwo Filomatów (Przyjaciół Nauki)

1819- powstaje Związek Wolnych Polaków

1819- powstaje Wolnomularstwo Narodowe

1821- powstaje Towarzystwo Patriotyczne

1822- Towarzystwo Filomatów zmienia nazwę na Związek Patriotyczny

1828- założenie Sprzysiężenia Patriotycznego w Szkole Podchorążych w Warszawie

29/30.11.1830- wybuch Powstania Listopadowego

30.11.1830- powstaje Rada Administracyjna

18.12.1830- Sejm Królestwa Polskiego ogłasza Powstanie Narodowe

24.01.1831- naczelnikiem Powstania jest mianowany Michał Radziwiłł

25.01.1831- detronizacja Mikołaja I

14.02.1831- Bitwa pod Stoczkiem

17.02.1831- Bitwa pod Dobrem

19.02.1831- Bitwa pod Wawrem

25.02.1831- Bitwa o Olszynkę Grochowską

26.02.1831- naczelnikiem Powstania jest mianowany Jan Skrzynecki

30.03.1831- Bitwa pod Wawrem (druga)

31.03.1831- Bitwa pod Dębami Wielkimi

10.04.1831- Bitwa pod Iganiami

26.05.1831- Bitwa pod Ostrołęką

08.09.1831- kapitulacja Warszawy

1831- powstaje Komitet Narodowy Polski

17.03.1832- powstaje Towarzystwo Demokratyczne Polskie (Mały Manifest)

1832- zostaje wprowadzony Statut Organiczny

1832- powstaje stowarzyszenie Hotel Lambert

1835- powstaje Zjednoczenie Emigracji Polskiej

1835- powstaje stowarzyszenie Młoda Polska

1836- zostaje wydany Wielki Manifest TDP

1836- powstają Gromady Ludu Polskiego

1838- powstaje Stowarzyszenie Ludu Polskiego

1840- powstaje Związek Narodu Polskiego

1840- powstaje Związek Chłopski

18-19.02.1846- wybucha Powstanie Krakowskie

19.02.1846- powstaje Rząd Narodowy Rzeczypospolitej Polskiej

26.02.1846- Bitwa pod Gdowem

02.03.1846- Powstanie Krakowskie upada

03.1846- rząd austriacki znosi poddaństwo chłopów

Przyczyny Powstania Listopadowego:

- chęć odzyskania niepodległości

- łamanie praw konstytucyjnych przez cara Aleksandra I

- zła sytuacja chłopów

- faworyzowanie bogatych warstw społecznych

- wprowadzenie urzędu Policji Carskiej

- wydanie przez cara Aleksandra I zakazu tajnych związków

Bitwy Powstania Listopadowego

bitwa/informacje	Wynik bitwy	Dowódca sił polskich	Dowódca sił carskich
Bitwa pod Stoczkiem 14.02.1831	zwycięstwo Polaków	gen. Józef Dwernicki	gen. Geismar
Bitwa pod Dobrem 17.02.1831	zwycięstwo Polaków	gen. Jan Skrzynecki	gen. Rosen
Bitwa pod Wawrem 19.02.1831	zwycięstwo Polaków	Jan Żymirski i Piotr Szembek	gen. Rosen i gen. Pachlena
Bitwa o Olszynkę Grochowską 25.02.1831	zwycięstwo Polaków	Józef Chłopicki	Iwan Dybicz
Bitwa pod Wawrem (druga) 30.03.1831	zwycięstwo Polaków	gen. Jan Skrzynecki	gen. Geismar
Bitwa pod Dębami Wielkimi 31.03.1831	zwycięstwo Polaków	gen. Jan Skrzynecki	gen. Rosen
Bitwa pod Iganiami 10.04.1831	zwycięstwo Polaków	Ignacy Prądziński	gen. Rosen
Bitwa pod Ostrołęką 26.05.1831	zwycięstwo Rosjan	gen. Jan Skrzynecki	Iwan Dybicz

Przyczyny upadku Powstania Listopadowego:

- przewaga liczebna żołnierzy rosyjskich

- brak dobrego zaopatrzenia powstańców

- niewielkie poparcie ze strony innych zaborów

- brak poparcia ze strony narodów europejskich

- słabe dowództwo powstania

Skutki Powstania Listopadowego:

- zniesienie Konstytucji

- wprowadzenie Statutu Organicznego (głównymi postanowieniami były: wolność słowa, wolność osobista, wolność wyznania, prawo do kształcenia się i prawo do zrzeszania się; prawa te nie były później respektowane przez władze carskie)

- podupada szkolnictwo

- wprowadzenie cenzury

- wprowadzenie godziny policyjnej

- wywiezienie powstańców w głąb Rosji i wcielenie ich do armii

- na terenie Królestwo Polskiego powstaje więzienie Cytadela

- podupada rolnictwo, co skutkuje przeprowadzeniem przez Rosjan rugowania (wysiedlania) chłopów

- następuje ostatnia (trzecia) fala Wielkiej Emigracji (pierwsza nastąpiła po pierwszym rozbiorze, druga po Powstaniu Kościuszkowskim a trzecia po Powstaniu Listopadowym. Każda fala składała się z ok. 10 tys. obywateli, w większości z ludzi wykształconych; emigrowali oni głównie do Francji, Ameryki, Anglii, Belgii i Szwajcarii)

Ugrupowania polityczne na Wielkiej Emigracji

ugrupowanie/info	Czas powstania	Założyciele	Program
Komitet Narodowy Polski (demokratyczne)	1831	Joachim Lelewel, Tadeusz Krępowiecki, Adam Pułaski	uważali, że powstanie powinno przebiec przy udziale chłopów ale powinno być zaplanowane przez bogatsze warstwy; nie planowano ustroju w przyszłym państwie, nie spieszono się z organizacją powstania, długo rozpatrywano błędy z przeszłości
Towarzystwo Demokratyczne Polskie (demokratyczne)	17.03.1832	Tadeusz Krępowiecki, Adam Pułaski, Wiktor Heltman	Mały Manifest (17.03) głosił walkę o niepodległość Polski przy udziale chłopów kierowanych przez intelignecję, po powstaniu każdemu chłopu obiecywali ziemię Wielki Manifest (1836) dodawał do postanowień MM ustrój republikański z elementami demokracji, obietnicę zrównania wszystkich warstw społecznych i realne perspektywy na powstanie
Zjednoczenie Emigracji Polskiej (demokratyczne)	1835	Joachim Lelewel	założeniem stowarzyszenia było zjednoczenie się ze wszystkimi innymi stowarzyszeniami na emigracji a szczególnie z TDP, cel ten nie zostaje spełniony
Gromady Ludu Polskiego (demokratyczne)	1836	Tadeusz Krępowiecki, Adam Pułaski, Stanisław Worcell	---
Hotel Lambert/ „Czartoryszczycy” (konserwatywne)	1832	książę Adam Jerzy Czartoryski	Stowarzyszenie to składało się ze szlachty, chcieli wprowadzić monarchię konstytucyjną i dogadać się z Rosją

Ugrupowania polityczne w Polsce pod Zaborami

ugrupowanie/info	Czas powstania	Założyciele	Program
Stowarzyszenie Ludu Polskiego	1838	Gustaw Ehrenberg, Aleksander Wężyk	odrodzona Polska miała być państwem republikańskim z elementami demokracji, stawiano na młodzież i liczono na współpracę z TDP
Młoda Polska	1835	Szymon Konarski	liczono na pomoc młodego społeczeństwa w walce o niepodległość, planowano republikę z elementami demokracji
Związek Narodu Polskiego	1840	Edward Dembowski, Henryk Kamieński	stowarzyszenie to liczyło głównie na udział chłopów w powstaniu i miało nadzieję na pomoc ze strony TDP
Związek Chłopski	1840	ks. Piotr Ściegienny	Głównym celem była ogranizacja powstania i walka o wolność, przede wszystkim chłopów; był to pierwszy związek podejmujący konkretne działania w kierunku organizacji powstania

Wiosna Ludów- określenie używane w stosunku do wydarzeń dziejących się w latach 1845-1848 w całej Europie. Był to szereg powstań ludowych organizowanych w celu poprawy sytuacji warstw biedniejszych; wydarzenia te zapoczątkowało Powstanie Krakowskie w Polsce.

Wraz z początkiem Powstania Krakowskiego powstaje Rząd Narodowy Rzeczypospolitej Polskiej, w skład którego wchodzą Ludwik Gorzkowski, Jan Łyssowski i Aleksander Grzegorzewski. Rząd ten wydał do ludu następujący manifest:

- znosi się niewolę Narodu Polskiego

- znosi się poddaństwo osobiste chłopa

- znosi się wszelkie przywileje stanowe

- każdy obywatel, według zasług, dostanie ziemię

- ogłoszona została walka o niepodległość Polski

Przyczyny upadku Powstania Krakowskiego:

- brak pomocy ze strony chłopów

- śmierć przywódców Powstania

- propaganda rządu austriackiego

- brak wiary społeczeństwa w powodzenie powstania po śmierci Dembowskiego

- brak jakiegokolwiek wsparcia ze strony innych krajów lub zaborów

- słabe uzbrojenie i brak środków finansowych

- brak wykształconej kadry wojskowej

Powstanie- zbrojne wystąpienie obywateli przeciwko obecnie panującej władzy w celu polepszenia swojej obecnej sytuacji.

Konserwatysta- osoba wyznająca stare zasady i dbająca o tradycję, przeciwnik wprowadzania zmian.

Kongres- zjazd najważniejszych osób (np. w państwie) lub głów państw na obrady trwające przez określony czas.

Pańszczyzna- obowiązkowa powinność chłopa względem państwa polegająca na pracy w polu przez określony czas. Byli z niej zwolnieni chłopi ze wsi kościelnych, którzy z kolei pracowali na rzecz kościoła.

Oczynszowanie chłopów- częściowa zamiana pańszczyzny na czynsz, który chłopi płacili swojemu panu za użytkowanie ziemi.

Uchwały Kongresu Wiedeńskiego:

a) zasada równowagi politycznej

Zasada ta polegała na podejmowaniu takich działań, aby żadne z państw nie uzyskało przewagi nad innymi i tym samym hegemonii w całej Europie.

b) zasada legitymizmu

Zasada ta broniła praw historycznych dynastii sprzed rewolucji.

c) zasada restauracji

Zasada ta stanowiła o przywróceniu na tron dynastii sprzed rewolucji, np. Burbonów na tron francuski

Ziemie, jakie poszczególne państwa otrzymały na Kongresie:

Prusy: Wielkie Księstwo Poznańskie, Westfalia, Nadrenia, połowa Saksonii

Austria: Galicja Wsch. i Zach., Istria, Tyrol, Salzburg, Obwód Tarnopolski, Lombardia, Wenecja, Dalmacja, Wielkie Księstwo Toskańskie

Rosja: pozostałe ziemie, z których utworzono Królestwo Polskie (połączone z Rosją unią personalną osobą władcy)

Anglia: Helgoland, Korfu, Cejlon, Mauritius, Wyspy Jońskie, Gujana Holenderska, Malta, Przylądek Dobrej Nadziei

Francja (Burbonowie): Francja, Hiszpania, Sycylia

Królestwo Niderlandów: Belgia i Holandia

Królestwo Sardynii: Nicea, Sabaudia, Piemont, Genua