[BIOLOGIA] Podstawy genetyki

Podstawy genetyki

Genetyka- nauka o dziedziczności i zmienności oraz o przekazywaniu cech potomstwu.

Gen- podstawowa jednostka dziedziczności, odcinek kwasu DNA zlokalizowany w chromosomie.

Cechy dominujące- cechy ujawniające się

Cechy recesywne- cechy ustępujące

Allele- rożne formy genu wywołujące odmienne właściwości tej samej cechy.

Homozygoty- organizmy posiadające takie same allele (np.AA,Aa,bb)

Heterozygoty- organizmy posiadające inne allele (np. Ab)

Genotyp- wszystkie geny organizmu

Fenotyp- zespół cech zewnętrznych, który jest efektem współdziałania genotypu oraz czynników zewnętrznych otoczenia.

I Prawo Mendla- w gametach występuje zawsze tylko jeden allel danego genu.

II Prawo Mendla- cechy organizmu dziedziczą się niezależnie od siebie.

Nukleotyd- podstawowa składniowa DNA, składający się z reszty kwasu fosforowego, deoksyrybozy oraz zasad azotowych: adeniny, tyminy, cytozyny i guaniny. Zasady azotowe łączą się ze sobą w sposób komplementarny. Trzy nukleotydy składają się na jeden kodon kodujący aminokwas.

Kod genetyczny- zapis informacji o kolejności aminokwasów. Jest on trójkowy i uniwersalny.

Chromosomy homologiczne- chromosomy o podobnym kształcie, wielkości i centrometrze (miejscu przewężenia).

Komórki somatyczne- komórki budujące nasze ciało, ich podział zachodzi podczas mitozy.

Replikacja DNA- polega na podwojeniu materiału genetycznego, co następuje przez rozkręcenie podwójnych nici DNA i rozdzieleniu ich na dwie pojedyncze, w efekcie czego z jednej cząsteczki DNA powstają dwie identyczne cząsteczki DNA.

Podział komórki- rozpoczyna się od podziału jądra, po którym następuje podział cytoplazmy.

Zmienność- powstawanie osobników o coraz to innych cechach.

Cechy sprzężone- cechy uwarunkowane przez geny zlokalizowane w chromosomach płci.

Mitoza- podział komórek somatycznych, w wyniku którego powstają dwie komórki potomne otrzymujące takie same chromosomy i w takiej samej liczbie co komórki macierzyste.

Mejoza- podział gamet (komórek rozdroczych), w którym z jednej komórki macierzystej powstają cztery komórki potomne. Liczba chromosomów w tych komórkach zostaje zredukowana do połowy względem komórki rodzicielskiej.

MITOZA	MEJOZA
Podział komórek somatycznych	Podział gamet
Powstają 2 komórki potomne	Powstają 4 komórki potomne
Liczba chromosomów w komórkach potomnych jest taka sama jak w macierzystych	Liczba chromosomów w komórkach potomnych jest zredukowana do połowy względem komórek macierzystych

Mutacja- nagła, skokowa i dziedziczna zmiana w materiale genetycznym następująca pod wpływem mutagenu, czyli odpowiedniego czynnika środowiskowego wywołującego mutację. Mutacje mogą występować w obrębie genu (anemia sierpowata lub fenyloketonuria) albo w obrębie chromosomu (zespół miauczenia kota czy zespół Downa).