[CHEMIA] Surowce i tworzywa

Surowce i tworzywa

Skorupa ziemska- górna, sztywna warstwa litosfery (najbardziej zewnętrznej warstwy Ziemi). Jej grubość wynosi od kilku do 70 km.

Minerały- to pierwiastki w stanie wolnym i związki chemiczne, które wytworzyły się w przyrodzie bez udziału człowieka. Przykłady: sól kamienna (NaCl), kalcyt (CaCO₃) czy kwarc (SiO₂). Pierwiastki te występują w skorupie ziemskiej w stanie wolnym (np. złoto, platyna lub węgiel) albo w stanie związanym (w postaci związków chemicznych, np. kwarc (SiO₂) , anhydryt (CaSO₄)).

Skały- to większe skupiska, grupy minerałów w skorupie ziemskiej. Skały dzielimy na:

-osadowe

-magmowe

-metamorficzne

Zawartość pierwiastków chemicznych w skorupie ziemskiej:

- tlen (46%) w postaci tlenków metali, reszt kwasowych soli tlenowych i wodorotlenków

- krzem (27%) występujący w kwarcu, solach (krzemiany), składnik granitów i piaskowców

- glin (8%)

- żelazo (7%)

- wapń (5%)

Surowce mineralne- skały i minerały, które człowiek wykorzystuje w różnych dziedzinach życia. Dzielimy je w następujący sposób:

- energetyczne (np. ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel)

- budowlane (np. skały wapienne, skały gipsowe, piasek)

- chemiczne (np. skały wapienne, sól kamienna, rudy metali, nawozy mineralne)

- metalurgiczne (np. rudy żelaza, rudy miedzi, rudy cynku)

- zdobnicze (np. metale i kamienie szlachetne: złoto, srebro, ametyst)

Skały wapienne- podstawowym elementem tworzącym skały wapienne jest minerał kalcyt (CaCO₃). Najbardziej rozpowszechnione skały wapienne to wapień, kreda oraz marmur.

Kreda i wapień to skały osadowe, w Polsce występujące w Jurze Krakowsko- Częstochowskiej, w Tatrach, Górach Świętokrzyskich czy Pieninach.

Marmur- to skała wapienna o budowie krystalicznej. Ma zastosowanie głównie jako materiał budowlany i rzeźbiarski. Ze względu na dużą twardość i odporność wyroby z marmuru są bardzo trwałe, ale nieodporne na zanieczyszczenia atmosferyczne, np. kwaśne deszcze.

Reakcję rozkładu skał wapiennych można przeprowadzić za pomocą kwasu solnego (HCl). Wydziela

się wtedy dwutlenek węgla, pod wpływem którego mętnieje woda wapienna.

Wapno palone (CaO)- inaczej tlenek wapnia, to biały proszek powstały w wyniku prażenia wapieni. Jest on silnie higroskopijny. W reakcji z wodą tworzy wapno gaszone. Reakcję prażenia wapieni na skalę przemysłową przeprowadza się w tzw. wapiennikach. Schemat reakcji prażenia wapieni:

CaCO₃ ---> CaO+CO₂

Wapiennik- piec szybowy służący do prażenia wapieni. Wapiennik wypełnia się od góry rozdrobnioną skałą wapienną i koksem, a od dołu wprowadza się gorące powietrze. Następuje termiczny rozkład wapieni. Górą odprowadza się dwutlenek węgla, a dołem wapno palone.

Schemat wapiennika:

Wapno gaszone (Ca(OH)₂)- inaczej wodorotlenek wapnia, to wapno palone po reakcji gaszenia (zalaniu wodą). Jest to słabo rozpuszczalna i bardzo silnie żrąca substancja używana w budownictwie do produkcji zaprawy murarskiej oraz w przemyśle chemicznym do produkcji odczynników. Zmieszane z piaskiem i wodą tworzy zaprawę murarską.

Skały gipsowe- skały, których główny składnik to siarczan (VI) wapnia (CaSO₄). W przyrodzie znane są dwa minerały zawierające ten związek chemiczny. Są to gips krystaliczny (CaSO₄) i anhydryt (hydrat o wzorze CaSO₄ ∙ 2 H₂O).

Hydrat- sól uwodniona, zawierająca w swojej sieci krystalicznej cząsteczki wody.

Gips palony (2 CaSO₄ ∙ H₂O)- to substancja powstała w wyniku prażenia gipsu krystalicznego. Jest to biały proszek nierozpuszczalny w wodzie używany m.in. w budownictwie do produkcji zaprawy gipsowej oraz w medycynie do produkcji usztywniających bandaży gipsowych. Jest też stosowany jako zaprawa hydrauliczna szybko twardniejąca pod wpływem wody.

Krzem- to twarde, kruche ciało stałe o budowie krystalicznej i szarofioletowej barwie. Jest mało aktywny chemicznie i jest półprzewodnikiem (wykorzystywany w elektronice). Jest to również składnik wielu stopów, np. żelazokrzemu. Używany do wyrobu szkła i fotoogniw.

Tlenek krzemu (IV)- inaczej krzemionka, najczęściej spotykany pod postacią kwarcu (SiO₂). Bezbarwny kwarc to kryształ górski, ale występuje on również w innych postaciach, np. ametyst, krzemień, agat, obsydian czy tygrysie oko. Pokruszony kwarc tworzy piasek. Krzemionka jest niezwykle odporna na czynniki chemiczne i temperaturę, reaguje jedynie z kwasem fluorowodorowym (HF). Jest używana w budownictwie jako składnik zaprawy murarskiej (piasek) oraz cementu (zaprawa hydrauliczna, twardniejąca zarówno na powietrzu jak i pod wodą).

Krzemiany- sole kwasów krzemowych. Są to ciała stałe, nierozpuszczalne w wodzie. Oprócz nich w przyrodzie występują też glinokrzemiany (np. skalenie), czyli krzemiany w cząsteczkach których niektóre atomy krzemu zostały zastąpione atomami glinu.

Szkło- to nieorganiczny materiał schłodzony do postaci stałej bez procesu krystalizacji. Szkło jest ciałem bezpostaciowym, czyli jest wewnętrzna budowa jest nieuporządkowana i nie ma stałej temperatury topnienia. Szkło jest mieszanką krzemionki (SiO₂), sody (Na₂CO₃) i wapienia (CaCO₃). Szkło, podobnie jak krzemionka, jest odporne na wszystkie substancje z wyjątkiem kwasu fluorowodorowego (HF). Rodzaje szkła to np. szkło kwarcowe, szkło budowlane, szkło pancerne, szkło przeciwsłoneczne czy szkło bezpieczne. Szkło stosowane jest do:

- produkcji soczewek i pryzmatów

- produkcji szyb

- produkcji naczyń

- produkcji sprzętu laboratoryjnego

- produkcji waty szklanej i włókna szklanego

- produkcji izolatorów

Gleba- zewnętrzna, biologicznie czynna warstwa skorupy ziemskiej. Powstaje w wyniku procesów glebotwórczych. Jest produktem wietrzenia skał. Gleba ma właściwości sorpcyjne.

Skład gleby dzieli się na trzy części:

- część stała (zawiera kompleks sorpcyjny gleby: cząstki zwietrzałych minerałów i próchnicę)

- część ciekła (zawiera roztwór glebowy: wodę z rozpuszczonymi solami mineralnymi)

- część gazowa (zawiera powietrze wnikające w głąb gleby)

Wietrzenie- wszelkie zmiany zachodzące w skałach pod wpływem różnych czynników i prowadzące do powstania gleby. Rozróżniamy trzy rodzaje wietrzenia:

- fizyczne (rozkruszanie pod wpływem mechanicznego działania wody, wiatru i temperatury)

- chemiczne (rozkład chemiczny pod wpływem wody, dwutlenku węgla, tlenu, kwaśnych opadów oraz zanieczyszczeń powietrza)

- biologiczne (zachodzi podczas rozrastania się systemu korzeniowego roślin oraz pod wpływem mikroorganizmów)

Sorpcja- zjawisko zatrzymania przez ciało stałe jonów lub cząstek rozpuszczonych w gazie lub cieczy.

Żyzność- to cecha gleby zapewniająca rosnącym roślinom właściwe warunki wegetacji. Żyzność gleby zależy m.in. od obecności w niej pierwiastków chemicznych (głównie azotu, tlenu, potasu, wapnia oraz magnezu).

Właściwości metali:

- stały stan skupienia (wyjątek: rtęć)

- barwa srebrzystoszara (wyjątki: złoto i miedź)

- połysk metaliczny

- kowalność i ciągliwość

- dobre przewodnictwo cieplne i elektryczne

Ruda- minerał zawierający związki metalu, m.in. tlenki tego metalu (np. ruda miedzi czy ruda żelaza).

Podstawowe sposoby otrzymywania metali to elektroliza i proces utleniania-redukcji zachodzący w wielkim piecu.

Reakcje utlenienia-redukcji- zachodzą w wielkim piecu, gdzie na skalę przemysłową otrzymuje się żelazo z jego rud. Wielki piec jest najważniejszym urządzeniem w każdej hucie żelaza, jego pojemność wynosi 1000-2000 m³. Produkty procesu wielkopiecowego to surówka (stopione żelazo z wieloma domieszkami) i żużel, odbierane u dołu wielkiego pieca.

Schemat wielkiego pieca:

Topniki- substancje obniżające temperaturę topnienia.

Całość procesów wielkopiecowych:

Stop- mieszanina jednorodna metali stopionych w odpowiednich proporcjach. Stopy mają właściwości inne niż ich składniki. Właściwości mechaniczne stopów są zazwyczaj lepsze od właściwości metalu będącego składnikiem, a temperatura topnienia jest zwykle niższa. Najczęściej używane stopy metali:

- mosiądz (miedź z cynkiem)

- brąz (cyna z miedzią)

- stal (żelazo z niewielką ilością węgla- ok. 2%)

- duraluminium (glin z dodatkiem miedzi, manganu)

Korozja- niszczenie metali i ich stopów przez czynniki środowiska przyrodniczego (tlen, roztwory kwasów, zasad i soli). Korozja rozpoczyna się na powierzchni metalu i postępuje w głąb. Jedyne metale odporne na korozję to metale szlachetne. Korozja to bardzo szkodliwy proces zmieniający właściwości metalu i przyczyniający się do niszczenia wielu konstrukcji.

Sposoby ochrony metalu przed korozją:

- malowanie

- pokrywanie innym metalem (cynk, chrom, nikiel)

- pokrycie tlenkiem metalu

- zmniejszenie agresywności środowiska

Węgiel- surowiec energetyczny powstały ze szczątków roślin przysypywanych warstwami skał osadowych i zalewanych wodą. Szczątki te odcięte od dostępu tlenu i poddawane działaniu wysokiego ciśnienia i temperatury ulegały przeobrażeniom: twardniały i zamieniały się w skałę tworząc węgiel.

Pirogenizacja- to rozkład termiczny bez dostępu powietrza, inaczej sucha destylacja węgla. Produkty pirogenizacji węgla kamiennego to:

- koks (stały, porowaty, czarny produkt pirogenizacji zawierający ok. 90% czystego węgla. Jest on zanieczyszczony niewielką ilością siarki i innymi substancjami. Używa się go w hutnictwie oraz jako opału, gdyż koks nie zanieczyszcza środowiska tak jak węgiel kamienny)

- woda pogazowa (zawiera wodę, amoniak i sole amonu)

- smoła pogazowa (czarna, mazista ciecz o intensywnym zapachu. Jest mieszaniną wielu związków organicznych)

- gaz świetlny (inaczej gaz koksowniczy, to gazowy produkt termicznego rozkładu węgla kamiennego. Jest to gaz palny, a jego składniki to: wodór (60%), węglowodory (30%) i amoniak. Jest używany do otrzymywania amoniaku i do ocieplania)

Ropa naftowa- ciekła mieszanina jednorodna węglowodorów nazywana olejem skalnym. Powstała przed milionami lat ze szczątków roślinnych i zwierzęcych w wyniku procesów rozkładu zachodzących pod dużym ciśnieniem i w temperaturze ok. 200°C. Jest to oleista ciecz barwy żółtej, brunatnej lub czarnej (zależnie od pochodzenia-rodzajów szczątków organicznych z których powstała). Ropa pływa po powierzchni wody (jest od niej rzadsza), więc nie można jej gasić wodą, a jedynie piaskiem lub gaśnicami. Aby wydzielić z niej składniki, poddaje się ją destylacji.

Destylacja- metoda oczyszczania i oddzielania na składniki ciekłej mieszaniny, wykorzystująca temperatury ich wrzenia.

Frakcja- mieszanina cieczy o podobnej lub takiej samej temperaturze wrzenia.

[FIZYKA] Elektrostatyka

Elektrostatyka

Budowa atomu:

-elektrony (ładunek ujemny) na powłokach elektronowych

-protony (ładunek dodatni) w jądrze atomu

-neutrony (ładunek neutralny) w jądrze atomu

Ładunek elementarny- to podstawowy ładunek zawarty w protonie (+) lub elektronie (-). Każdy inny ładunek to wielokrotność ładunku elementarnego.

Ładunek elementarny = 1 e (+/-)

Atom jest obojętny elektrycznie, co oznacza, że ładunki protonów są równe ładunkom elektronów, czyli liczba protonów i neutronów w atomie jest równa. Jeśli atom posiada na powłokach nadmierną liczbę elektronów, to jest on jonem ujemnym (anionem), a jeśli posiada ich niedobór, to jest on jonem dodatnim (kationem).

Elektryzowanie- to zjawisko zachodzące np. przy pocieraniu dwóch ciał wzajemnie o siebie. Kiedy pocieramy np. szklaną rurką o rurkę z PCV to elektrony przechodzą z jednego ciała (ze szkła) do drugiego (PCV) i dzięki temu ciała naelektryzowane przyciągają (lub odpychają) się.

Przyjęto, że szkło przy pocieraniu elektryzuje się dodatnio, a PCV ujemnie.

Oddziaływanie elektryczne- to oddziaływanie na siebie naelektryzowanych ciał. Ciała o ładunkach jednoimiennych odpychają się, a o ładunkach różnoimiennych-przyciągają. Siły występujące przy oddziaływaniu elektrycznym nazywamy siłami elektrycznymi.

Prawo Kulomba- wartość siły wzajemnego oddziaływania dwóch ładunków jest wprost proporcjonalna do pomnożonej wartości tych ładunków, oraz odwrotnie proporcjonalna do kwadratu ich wzajemnej odległości.

F- wartość siły wzajemnego oddziaływania

k- współczynnik proporcjonalności (zależny od ośrodka)

q₁- ładunek zgromadzony na pierwszym obiekcie

q₂- ładunek zgromadzony na drugim obiekcie

r²- odległość między środkami obiektów (podniesiona do kwadratu)

Siła wzajemnego oddziaływania dwóch ładunków maleje wraz ze wzrostem odległości pomiędzy nimi.

Budowa krystaliczna- występuje, kiedy atomy lub cząsteczki substancji ułożone są w regularny sposób. Kryształy tej substancji tworzą regularną sieć. Struktura ta jest bardzo powszechna w przyrodzie (są tak zbudowane np. metale). W metalach sieć krystaliczną tworzą jony dodatnie (nie przemieszczające się, a jedynie drgające wokół swoich położeń równowagi) i poruszające się wewnątrz tego metalu ruchem chaotycznym elektrony swobodne.

Przewodniki- to ciała w których występują nośniki ładunku elektrycznego (elektrony swobodne lub jony dodatnie/ujemne), dzięki czemu ciała te mają zdolność przewodzenia prądu. Ładunki elektryczne w tych ciałach mogą łatwo się przemieszczać.

Typy przewodników:

a) metale (np. złoto, srebro, miedź, aluminium)

nośniki ładunku elektrycznego: elektrony swobodne

b) grafit

nośniki ładunku elektrycznego: elektrony swobodne

c) elektrolity (wodne roztwory kwasów, zasad i soli, np. kranówka, solanka)

nośniki ładunku elektrycznego: jony dodatnie i ujemne

d) gazy szlachetne (tzw. gazy zjonizowane, np. neon, argon)

nośniki ładunku elektrycznego: elektrony swobodne oraz jony dodatnie i ujemne

Izolatory- to ciała nie posiadające nośników ładunku elektrycznego, przez co ładunki elektryczne nie mogą się w nich przemieszczać. Przykłady izolatorów to: szkło, guma, porcelana, drewno, olej, nafta, próżnia.

Indukcja elektrostatyczna- jest to zjawisko elektryzowania się ciała polegające na przemieszczeniu się elektronów swobodnych wewnątrz tego ciała pod wpływem ładunku zbliżanego ciała naelektryzowanego. Zjawisko indukcji zachodzi tylko w metalach będących przewodnikami.

Polaryzacja elektrostatyczna- zjawisko deformacji powłok elektronowych pod wpływem zbliżenia do ciała innego ciała naelektryzowanego dodatnio lub ujemnie. W wyniku tego powstaje tzw. dipol elektryczny. Zjawisko to zachodzi tylko w izolatorach.

[BIOLOGIA] Narządy zmysłów i układ nerwowy

Na życzenie Pimpka, materiały z poprzedniego sprawdzianu.

Układ nerwowy

Funkcje u.nerwowego:

-odbieranie za pomocą receptorów bodźców ze środowiska

zewnętrznego i wewnętrznego

-regulacja i koordynacja czynności narządów wewn. i

utrzymywanie stałych warunków wewn.

Neuron-to podstawowa jednostka anatomiczna i funkcjonalna

układu nerwowego. Neuron to komórka nerwowa.

Układ nerwowy dzieli się na:

a) Układ ośrodkowy: mózgowie i rdzeń przedłużony

Mózg:

-mózg otoczony jest 3 oponami: twardą, miękką i pajęczynówką

-szczelina podłużna dzieli mózg na prawą i lewą półkulę

-mózg składa zię z płatów: czołowego, ciemieniowego, skroniowego

i potylicznego

Ośrodki korowe:

Płat czołowy: kojarzeniowe, ruchowe, pisania

Płat ciemieniowy: czuciowe

Płat skroniowy: słuchu i mowy

Płat potyliczny: wzroku

Móżdżek-odpowiada za utrzymanie napięcia mięśniowego, koordynację

ruchów mięśni i utrzymanie równowagi oraz pionowej postawy ciała.

Rdzeń przedłużony-jest częścią mózgowia która łączy się z rdzeniem

kręgowym. Przechodzą przez niego wszystkie impulsy na drodze

mózg-rdzeń kręgowy. Znajdują się w nim ośrodki nerwowe związane

z nerwami czaszkowymi. Kontroluje on też odruchy takie jak ssanie,

połykanie, żucie, kichania, kaszlu czy pocenia się. Najważniejsze jego

ośrodki to ośrodek oddechowy, naczynioruchowy, wymiotny,

czynności serca i przemiany materii.

Rdzeń kręgowy:

-znajduje się w kanale kręgowym

-odchodzą od niego nerwy rdzeniowe

-jest otoczony trzema oponami

Odruch-to automatyczna reakcja efektora na bodziec zachodząca przy

udziale układu ośrodkowego. Droga od receptora do efektora nosi nazwę

łuku odruchowego. Łuk odruchowy umożliwia szybką reakcję obronną.

Ten typ reakcji zachodzi bez użycia mózgu, tylko z rdzeniem kręgowym.

Odruchy można podzielić na bezwarunkowe (wrodzone) i warunkowe

(nabyte). Przy bezwarunkowych zasadniczą rolę odgrywa rdzeń kręgowy,

a warunkowych kora mózgowa.

b) Układ obwodowy: nerwy czaszkowe i rdzeniowe

Nerwy obwodowe- pośredniczą w komunikacji między mózgiem i rdzeniem

kręgowym a narządami. Można je podzielić na:

-nerwy czuciowe (przewodzące bodźce czuciowe)

-nerwy ruchowe (przewodzące bodźce ruchowe)

-nerwy mieszane (czuciowo-ruchowe, przewodzące bodźce czuciowe do

rdzenia i ruchowe do rdzenia kręgowego)

Budowa układu obwodowego:

-12 par nerwów czaszkowych (wszystkie typy)

-31 par nerwów rdzeniowych (mieszane)

c) Układ autonomiczny: u.współczulny i przywspółczulny

Działanie tego układu jest niezależne od naszej woli. Układy współczulny

i przywspółczulny działają przeciwstawnie. Układ współczulny ma przewagę w

sytuacjach stresowych, a przywspółczulny podczas odpoczynku.

Najważniejsze czynności tych układów:

-rozszerzanie/zwężanie źrenicy

-pobudzenie/hamowanie wydzielania śliny

-przyspieszenie/hamowanie akcji serca

-rozkurczanie/zwężanie oskrzeli

-zwężanie/rozszerzanie naczyń krwionośnych (wzrost/spadek ciśnienia krwi)

Narząd wzroku

Narząd wzroku:

a)gałka oczna

-położona w oczodole

-największą jej część zajmuje ciało szkliste

-odchodzi od niej nerw wzrokowy

-ściana gałki składa się z trzech błon:

twardówki (przechodzi w rogówkę, warstwa ochronna)

naczyniówki (przechodzi w tęczówkę, duża ilość naczyń krwionośnych)

siatkówki (warstwa światłoczuła, znajdują się w niej komórki światłoczułe: pręciki i czopki)

b)aparat ochronny

-powieki i rzęsy

-narząd łzowy

Skład łez:

-woda

-sól

-substancje bakteriobójcze

Źrenica-otwór o zmiennej wielkości znajdujący się w środku tęczówki

Soczewka-soczewka to część oka w której obraz zostaje pomniejszony i odwrócony. Jest ona odpowiedzialna za akomodację, ponieważ przy zwężaniu soczewki możemy widzieć z daleka, a przy rozszerzaniu-z bliska.

Akomodacja-przystosowanie oka do widzenia na dalekie i bliskie odległości. Odpowiada za nią zwężanie i rozszerzanie się soczewki.

Adaptacja-przystosowanie oka do widzenia w różnych warunkach świetlnych. Odpowiadają za nią pręciki (widzenie o zmroku) i czopki (widzenie przy pełnym oświetleniu) umiejscowione w siatkówce.

Wady wzroku:

a) krótkowzroczność

polega na skupianiu promieni świetlnych przed siatkówką, czego skutkiem jest słabsze postrzeganie przedmiotów oddalonych.

b) dalekowzroczność

polega na skupianiu promieni świetlnych za siatkówką co utrudnia widzenie przedmiotów bliskich.

c) astygmatyzm

polega na nieprawidłowym wykrzywieniu rogówki lub soczewki co przejawia się zniekształceniem widzianego obrazu.

d) daltonizm

wada ta polega na zaburzeniach w rozpoznawaniu barw.

e) zez

zez to odchylenie gałek ocznych od prawidłowego ustawienia.

Choroby wzroku:zapalenie spojówek, jęczmień, jaskra, zaćma i odwarstwienie siatkówki.

Narządy czucia, smaku i powonienia

Narządy czucia:

a) narządy czucia powierzchniowego:

-występują w skórze (w postaci ciałek)

-rozmieszczone nierównomiernie

-wrażliwe na bodźce takie jak: ciepło, zimno, ból, ucisk, pieczenie, swędzenie itp.

b) narządy czucia głębokiego:

-umiejscowione głebiej pod skórą (mięśnie, stawy, więzadła)

-odbierające różne wrażenia od mięśni, stawów (np. stan zapalny)

-są podobne do ciałek czucia

-dzięki nim oceniamy ciężar, kształt, plastyczność przedmiotu

Bodźce z receptorów czuciowych nerwami czuciowymi docierają do mózgu.

Smak- jest zmysłem chemicznym co oznacza że receptory reagują pobudzeniem na bodźce chemiczne. Receptory smakowe (występujące w postaci kubków smakowych umiejscowionych w brodawkach językowych) odbierają 4 podstawowe smaki: słodki, słony, kwaśny, gorzki.

Droga smaku:

jama ustna -> kubek smakowy pobudza receptory smakowe -> nerw -> ośrodek smaku

w płacie ciemieniowym

Węch- również należy do zmysłów chemicznych. Rozpoznaje on substancje lotne zawarte

w powietrzu. Wrażenia węchowe powstają w wyniku drażnienia receptorów przez te substancje. Receptorami są komórki w błonie śluzowej jamy nosowej. W wyniku pobudzenia tych receptorów dochodzi do wytworzenia bodźca który przez nerw wysyła sygnał do ośrodka węchowego w płacie skroniowym.

Narządy słuchu i równowagi

Ucho-narząd słuchu i równowagi. Zmysł słuchu polega na odbioru fal dźwiękowych o określonej częstotliwości. Wrażenia te docierają do zakończeń nerwowych w uchu wewnętrznym i przekazywane do ośrodka słuchu w płacie skroniowym.

Budowa ucha:

a) ucho zewnętrzne:

-małżowina uszna (zbudowane z chrząstki, jej zadaniem jest kierowanie dźwięku do przewodu słuchowego)

-przewód słuchowy zewnętrzny (przewód pokryty jest włoskami, umieszczone w nim gruczoły łojowe produkują woskowinę)

b) ucho środkowe:

-jama bębenkowa (przestrzeń ograniczona błoną bębenkową wypełniona powietrzem i połączona z gardłem trąbką Eustachiusza)

-kosteczki słuchowe (kowadełko, młoteczek i strzemiączko-wzmacniają i przenoszą drgania błony bębenkowej do ucha wewn.)

-trąbka słuchowa/Eustachiusza (umożliwia utrzymanie jednakowego ciśnienia po obu stronach błony bębenkowej)

c) ucho wewnętrzne(błędnik kostny):

-przedsionek

-kanały półkoliste (trzy kanały półkoliste wypełnione limfą i kamykami słuchowymi to narządy równowagi)

-ślimak (narząd ślimakowy to najważniejsza część ucha odpowiadająca za odbieranie dźwięków

Droga dźwięku:

małżowina uszna -> przewód słuchowy -> drgania błony bębenkowej -> kosteczki słuchowe ->ślimak (komórki receptorowe) -> nerw słuchowy -> płat skroniowy (kora mózgowa)

Wpływ hałasu na u.nerwowy:

-zaburzenia czucia

-wzmożona pobudliwość

-bezsenność

-kłopoty z koncentracją

-bóle i zawroty głowy

(ludzie starsi są bardziej wrażliwi na hałas)

[FIZYKA] Ciśnienie

Krótka powtórka z fizyki: ciśnienie hydrostatyczne i atmosferyczne, prawo Pascala i naczyń połączonych.

Ciśnienie hydrostatyczne

Prawo Pascala- Ciśnienie zewnętrzne wywierane na ciecz lub gaz znajdujące się w naczyniu zamkniętym rozchodzi się jednakowo we wszystkich kierunkach. 

Wartość siły parcia na płaską ścianę o powierzchni S wyraża się wzorem: 

F=p·S

F- wartość siły parcia
S- powierzchnia ściany
p- ciśnienie panujące w zbiorniku

Prawo Pascala znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach życia. Jest podstawą budowy i działania maszyn hydraulicznych i pneumatycznych (zastosowanie sprężonego powietrza).Dzięki zastosowaniu tego prawa wiemy, że działając niewielką siłą na niewielką powierzchnię, możemy wytworzyć dodatkowe ciśnienie w układzie i doprowadzić do działania siły o dużej wartości na inną, większą powierzchnię. Przykłady urządzeń działających na tej zasadzie:

- hamulce hydrauliczne
- hydrauliczny podnośnik samochodowy 
- prasa hydrauliczna 
- młot pneumatyczny 
- pompa hydrauliczna 

Ciśnienie hydrostatyczne- ciśnienie w cieczy wynikające z siły ciężkości, wzrastające wraz z głębokością. Przyczyną powstawania ciśnienia hydrostatycznego jest naciskanie warstw powietrza i cieczy na warstwy znajdujące się niżej.

Ciśnienie atmosferyczne- to stosunek wartości siły nacisku słupa powietrza na powierzchnię Ziemi do wielkości powierzchni, na jaką naciska. Wynika ono z tego, że w górach ciśnienie atmosferyczne jest niższe, a nad morzem wyższe, z powodu innej wysokości słupa powietrza. Mierzymy je barometrem. Średnia wartość ciśnienia atmosferycznego na poziomie morza to 1013 hPa (hektopaskali). Przykłady zastosowania ciśnienia atmosferycznego w życiu to na przykład picie napojów przez słomki- ciśnienie atmosferyczne pod wpływem ssania „wpycha” płyn do słomki.

Prawo naczyń połączonych- Jeżeli naczynia zostaną połączone w taki sposób, że będzie możliwy swobodny przepływ cieczy z jednego do drugiego, wtedy o takich naczyniach mówi się naczynia połączone. W sytuacji, gdy napełnimy oba naczynia taką samą cieczą czyli cieczą jednorodną to ustali się jednakowy jej poziom w naczyniach, niezależnie od ich kształtu. Ciśnienie hydrostatyczne w cieczy będzie równe. Przykłady zastosowania: wieża ciśnień (sieć wodociągowa), czajnik, studnie artezyjskie, złoża ropy naftowej.